ગૌતમ બુદ્ધ તેમના શિષ્યો સાથે પ્રવાસ કરતા હતા. પ્રવાસ દરમિયાન વિવિધ સ્થળોએ રોકાતા હતા. એકવાર બુદ્ધ તેમના શિષ્યો સાથે મુસાફરી કરી રહ્યા હતા અને તેમના શિષ્યો ચાલીને થાકી ગયા હતા. બુદ્ધના શિષ્યોએ કહ્યું કે તથાગત, આપણે થોડો સમય આરામ કરવો જોઈએ, અમે થાક્યા છીએ.
તેમના શિષ્યોની સલાહને અનુસરીને બુદ્ધ એક સંદિગ્ધ વૃક્ષ પાસે રોકાયા. બુદ્ધે તેમના શિષ્ય આનંદને કહ્યું મને તરસ લાગી છે અને નજીકમાં એક ધોધ દેખાઈ રહ્યો હતો. તમે ત્યાં જાઓ અને પીવાનું પાણી લઈને આવો.
બુદ્ધની અનુમતિ મેળવીને આનંદ ધોધ પાસે પહોંચી ગયો. ધોધ પાસે આનંદે એક બળદગાડું પાણીમાંથી પસાર થતું જોયું. બળદગાડાના કારણે પાણી ખૂબ જ ગંદુ થઈ ગયું હતું. નીચેની માટી ઉપર દેખાવા લાગી છે.
ગંદુ પાણી જોઈને આનંદ બુદ્ધ પાસે પાછો ફર્યો. આનંદે બુદ્ધને કહ્યું કે તથાગત, ત્યાંનું પાણી બહુ ગંદુ છે. તેથી જ હું તે લાવ્યો નથી.
બુદ્ધે આનંદને કહ્યું કે થોડા સમય પછી ફરી જાઓ અને આ વખતે પણ જો પાણી ગંદુ લાગે તો થોડી વાર ત્યાં બેસો, તમને શુદ્ધ પાણી મળશે.
બુદ્ધની સલાહ માનીને આનંદ પાણીની નજીક પહોંચી ગયો. પાણી ગંદુ લાગતાં તે તળાવના કિનારે બેસી ગયો. થોડા સમય પછી પાણીની હિલચાલ ઓછી થઈ, ધીમે ધીમે જમીન સ્થિર થઈ, ઉપર વહેતું પાણી સંપૂર્ણપણે સ્પષ્ટ થઈ ગયું. આનંદ પાણી લઈને બુદ્ધ પાસે પહોંચ્યો.
બુદ્ધની શિખામણ
પાણી પીધા પછી બુદ્ધે બધા શિષ્યોને કહ્યું કે ઘણી વખત આપણા જીવનમાં આવી જ પરિસ્થિતિઓ આવે છે, જ્યારે આપણું મન ગંદા પાણીની જેમ વ્યગ્ર થઈ જાય છે. એ વખતે આપણને કોઈ રસ્તો દેખાતો નથી. જેમ હલચલ પછી પાણી ગંદુ થઈ જાય છે અને થોડા સમય પછી જ્યારે હલચલ બંધ થાય છે ત્યારે ધીમે-ધીમે પાણી સ્પષ્ટ થવા લાગે છે. એ જ રીતે જ્યારે આપણું મન વ્યગ્ર હોય ત્યારે આપણે મોટા નિર્ણયો ન લેવા જોઈએ. અસ્વસ્થ મનથી લીધેલા નિર્ણયોને કારણે સમસ્યાઓ વધી શકે છે. વ્યક્તિએ થોડો સમય ધીરજ રાખવી જોઈએ. મન શાંત થશે પછી સમજી-વિચારીને જરૂરી નિર્ણયો લો. આમ કરવાથી આપણે આપણી જાતને ઘણી સમસ્યાઓથી બચાવીએ છીએ.